Dialogue 1 : muna na ñango ( l'enfant et sa mère )
Ñango : A muna, o m'ènè yi ngusa mpesa o wonè ? ba ma pôndô bebongo !
Cher enfant, tu vois les jeunes garçons là bas ? Il ramassent du bois !
Muna : Ee, Iyo, na m' ènè babô !
oui, maman, je les vois !
Ñango : Oa pè, o koki tè, nika nde o mèndènô o jongwanè mba o bebolo ba mboa.
Toi aussi, quand tu seras grand, c'est comme cela que tu m'aideras pour les travaux
Muna : Ee, tô tatanu, na ma pula o jongwanè oa, yètèna o ma pula
oui, et même maintenant, je veux t'aider, si tu veux
Ñango : Kèm, o diya o salo, tatanu, na ma bambè nde oa o môngô
Non, tu es encore petit, pour le moment je te porte au dos
Muna : Oñola nje o ma bambènô nde mba o môngo ponda yèsè? Tô we nde 'bolo, na didi, na ma bata nde o wôlisè oa.
pourquoi me portes-tu au dos tout le temps Même si tu es en train de travailler, je suis lourd et je te fatigue davantage.
Ñango : Na ma bambè oa o môngô, na maa mam ma bè teete, na nika, n'e na na bola mabo ma pèpè. O si didi.
je te porte au dos pour avoir les main libres, pour pouvoir faire autre chose. Tu n'est pas lourd
Muna : Banè bana ba ma kwala na na si bi dangwa, na ma takisè nde oa, n' o bambè mba o môngô ponda yèsè, ka mǔna.
les autres enfants disent que je ne sais pas marcher et que je te dérange pour que tu me portes tout le temps au dos, comme une charge.
Ñango : muna a titi mǔna, e nde jabea ! Oa pè o mèndè koka ka banè, o tèmè sinja, o dangwa ngonda, nd'o dangwa pè botèmètèmè ka banè. Lambo tè di bèn ponda.
l'enfant n'est pas une charge, c'est un présent! Toi aussi tu grandiras comme les autres, tu essaieras de tenir en équilibre, tu ramperas, et puis tu marcheras debout comme les autres. Chaque chose à un temps.
Dialogue 2 : O ngea esukudu ( à la route pour l'école)
Ngôbô: Idib'a bwam e a sango.
bonjour Monsieur
Ntonè: Oa pè idib'a bwam, a ñango
à toi aussi, bonjour
Ngôbô: Dina lam na Ngôbo, oa pè,dina lôngo na njé ?
je m'appelle Ngobo, et toi, comment t'appelles - tu ?
Ntonè: Dina lam na Ntonè !
je m'appelle Ntonè
Ngôbô: Na ma ja nde o Duala, o bonelèkè
j'habite à Douala, à bonélèkè
Ntonè: Mba pè na ma ja nde o Bonamikenge,nde n'e nde muna Deido.
et moi j'habite à Bonamikengé, mais je suis de Deido
Ngôbô: O'e nde muna Deido! Na bi mboa'ñu, na yôki wala o don 'wo !
Tu es de Deido ! Je connais le chez vous, j'y vais souvent au marché !
Ntonè: Ee, don lasu di kolo, bato jita ba tôndi mô, ebanja mada m'e 'ten eyeka
oui, notre marché est grand, beaucoup de gens l'aiment, car il y a beaucoup de vivres
Ngôbô: O'e sô nde o wala wèni nika ?
où vas tu donc comme ça ?
Ntonè: N'e nde o wala o' sukudu, n'e nde muleedi .
je suis entrain d'aller à l'ecole, je suis instituteur
Ngôbô: Mba pè n'e nde pô dièlè mun'am Mwaso, a bèn mbu mutóbá, angamèn o yômbô o'sukudu ka bana bèsè !
moi aussi je suis entrain de venir accompagner mon enfant Mwaso, il a six ans, il doit aller à l'école comme tous les enfants !
Ntonè: Di'ale sô !
allons donc !
|
|
Dialogue 4 : ngônded' a bito ilalo ( trois jeunes filles )
Njowè : Mba nde ne mutudu.
je suis la plus grande
Wonja : A njowè ! Ala boso, leè biso ngea.
Njowè ! avance, montre nous la route
Njowè : Biñô bupè mba
suivez moi
Ebèñè : Di tungè tè, di ma bola babô man mabea.
quand nous arriverons, nous leur offrirons ces cadeaux
Wonja : Ee, nika e mèndè bwesè babô muñèngè
oui, ça leur fera plaisir
Ebèñè : Di wamsè sô dangwa, di bupè Njowè.
marchons donc vite, suivons Njowè
Wonja : Jongwanèlè di dôdi, le mweña o teten'a mundi.
l'entraide est bien, c'est important dans un pays
Ekoka a m'ongwanè Esangi : Ekoka aide Esangi
Ekoka : A Ma'Esangi, Wei ye jita wèngè, mbua e titi
Esangi, il y a trop de soleil aujourd'hui, il ne pleut pas
Esangi : Ee, mbalè pon, ne na na panè mboti o boko
Oui c'est exact, je peux secher mes habits dehors
Ekoka : O ma pula tè jongwanè, ne wa, langwea mba.
si tu as besoin d'aide, je suis la, demande moi
Esangi : Wèè, esè muyao, na som oa jita, na ma bulèlè ñolo, o m'ongwanè mba o lambo dipèpè
quelle gentillesse, je te remercie beaucoup, je vais me débrouiller, tu m' aideras pour autre chose
Ekoka : Nje so ?
quoi donc?
Esangi : Ongwanè mba kotèlè wea, na mèndè no jolo o pond'a epupa, ebanja na wei ye tatan, nde nika e titi pokopoko.
Aide moi a amasser du bois, avec le quel je vais me réchauffer pendant la saison froide, car il fait beau maintenant, ce ne sera pas toujours le cas
Ekoka : Ee, nika ni e mbalè, moto a si bi.
c'est vrai, on ne sait jamais
Esangi : Oñola nika moto angamèn o bè jangwa
pour cela il faut étre prévoyant
Ekoka : Esèlè so mba na ponde wea.
laisse moi donc ramasser du bois
Esangi : Mba mènè pè na bolè tè panè mboti, na ma po nde o jongwanè oa pondo wea
et quand j'aurais fini de sècher les habits, je viendrai t'aider a ramasser du bois
Ekoka : jongwanèlè di dodi
c'est bien de s'entraider
Esangi : Masoma
merci
Dialogue 5 : O toea tetè madiba ( pour puiser de l'eau pour le père )
Esômbè : A bana ! Biño ya e !
chèrs enfants ! Venez !
Musima : a Kuô, tetè e o belè bisô, di' ale .
Kuô, papa nous appelle, allons y .
Esômbè : son, biño nôngô ben bewa beba, l'ale toa madiba o tongo.
s'il vous plaît, prenez ces deux récipients, allez me puiser de l'eau au marigôt.
Kuô : Mba na ma nôngô nde ewa esadi !
moi je prend le petit récipient !
Musima : Oñola nje ?
pourquoi ?
Kuô : Oñola na n'e nde muutu, o'e mba mutudu, o bèn ngiña buka mba, e tèngèn sô na na nônge ewa esadi .
parce que je suis le cadet, tu es mon aîné, tu as plus de force que moi, il est donc normal que je prenne le petit récipient.
Esômbè : Biñô esèlè mitango, biñô wanea mba madiba, na pèlèpèlè.
cessez de vous quereller, apportez-moi de l'eau vite.
Kuô : Ee, tétè, di sengi, a Musima , tô !
Oui papa, nous avons compris, Musima, avance ! |
|